Definizioa:
Antibiotikoak bakterioak hiltzeko edota haien hazkuntza galarazteko gai diren gai kimikoak dira.
-Antibiotiko naturalak: gai kimiko naturalak dira eta onddo filamentotsu eta bakterio espezie zenbaitek sortuak dira.
-Molekula naturalak kopiatuz, bai eta antibiotiko natural horiei hainbat aldaketa kimiko eginez eta haien bakterio-kontrako propietateak hobetuz sintetizatzen direnak.
Gaixotasun infekziosoak tratatzeko erabiltzen dira.
Historia:
Antibiotikoen historia 1928an hasi zen, Alexander Flemingek nahigabe penizilina aurkitu zuenean, gripeari buruzko bere ikerketa lanetan. Fleming konturatu zen bazegoela bere plakak kutsatzen zituen lizun bat, eta bertan zegoen bakterioa izorratu zuela. Hamar urte igaro eta gero, Emst Borisek egindako lan biokimikoari esker ikertua izan zen.
Hala ere, gaixotasun infekziosoak sendatzeko erabiltzen diren konposatu organikoak antzinatik ezagutzen dira. Gizakiak hainbat gaztetako lizuna erabili zuen zenbait infekziotan, baina ez zekien oinarri zientifiko hori nondik zetorren.
XIX.mendean Louis Pasteur ohartu zen zenbait bakterio saprofitikoek antraxeko germenak honda zitzaketela. 1939an René Bubosek gizakion gaixotasuna sendatzeko gai zen lehen antibiotikoa erabili zuen. 1940an Florey eta Chainek penizilina erabili zuten lehenengoz gizakiongan.
--------> Alexander Fleming
Erabilera:
-Antibiotikoak gaizki erabili dira---------> botikekiko erresistentzia handitu.
-Antibiotikoen gehiegizko erabilera handitu egin da azken urteetan eta gaur egun, sarritan, antibiotikoen erabilerak ez dira guztiz medikoak.
-Nekazaritzan, esate baterako, antibiotikoak aerosol moduan erabiltzen dira zuhaitzek dituzten bakterio-infekzioak kontrolatzeko edo prebenitzeko
-Abeltzaintzan ere antibiotikoen erabilera nabaria da. Txerri-haragian antibiotikoak detektatu izan dira ---------> infekzioak galarazteko eta abereen hazkuntza bizkortzeko..
-Gure gizartean askotan gaixoek ez dute antibiotikoaren tratamendu osoa bukatzen eta soberan geratzen den botika gorde egiten dute. Horrelakoetan, normalean erabiltzen diren botika-dosiak behar baino txikiagoak dira --------> dosi desegoki hori ez da gai infekzioaren eragilea guztiz ezabatzeko.
-Hasieratik erresistenteak ziren bakterioak edo geroago erresistentzia garatzeko gai izan direnak bizirik manten daitezke. Beraz, hautespen-prozesua oso garbia da eta bakterio-talde bat antibiotikoaren aurrean jarriz gero, erresistenteenak besteak baztertzeko gauza izango dira.
-Antibiotikoak medikuak ezarritako egun kopuruetan hartu behar dira.
-Antibiotikoak behar ez direnean hartzeak hainbat ondorio ekar ditzake: alergiak areagotzea, bakterio onuragarrien hazkuntza etetea, antibiotikoengan erresistentzia duten bakterioen hazkuntza areagotzea. ----> infekzioak sortu eta bere familiako kideei transmititu.
-Antibiotikoen tratamendua eraginkorra izateko, medikuak agindutako pausuak jarraitu behar dira, eta nahiz eta sintomak hobetu, ez da antibiotikoak hartzeari utzi behar, bestela antibiotikoengan erresistentzia duten bakterioen hazkuntza areagotuko bailitzateke.
-Bakterio erresistenteak agertuz gero, infekzioak sor daitezke eta beste pertsonei transmititu, infekzio horiek sendatzea oso zaila izateaz batera.
Irtenbideak:
-Arazo horiek guztiek direla eta, irtenbideak asmatu egin behar dira erresistentzien kontrola izateko (nekazaritza eta abeltzantzan).
-Beste aldetik, gaixoek modu egokian hartu beharko lukete tratamendua. Zauri txikiak daudenean, antibiotiko topikoak erabil daitezke, baina esku-krema erabiltzeko, esate baterako, komenigarria litzateke hauek eragile antibakterianoak ez izatea.
-Sendagileen aldetik, neurri batzuk hartu beharko lirateke antibiotikoen erabilerarengatik sorturiko erresistentziak gutxitzeko.
-Laborategi farmazeutikoak arazo larri honi irtenbidea aurkitzeko botika berriak merkaturatzen ari dira. Baina botika horien garapena oso astiro doa.
Antibiotikoak hartu baino lehen kontuan izan beharrekoa:
-Antibiotikoak hartzen dituzun bitartean, komeni da alkoholik ez edatea, hainbat ondorio ekar ditzakeelako. Horretaz gain, alkoholak gibeleko entzimak izorratzen ditu, odol-plasma kaltetuz.
-Antibiotikoak hartu baino lehen kontutan izan beharrekoa:
-Ezagutza bibliografikoa.
-Pazientearen adina eta pisua.
-Haurdunaldia eta edoskitzea.
-Gaixotasunak.
-Alergiak.
-Pazientearen egoera orokorra.
-Tratamentuaren iraupena.
-Gaixotasunaren larritasuna.
-Botikaren erabilgarritasuna
Antibiotikoak bai ala ez?
-Arau orokor gisa, birusek sortutako gaitzetan ez litzateke antibiotikorik eman behar; birusengan ez baitute inolako eraginkortasunik.
- Bakterioengatiko konplikazioak agertzen direnean baino ez dira errezetatuko antibiotikoak. Ezinbestekoa da dosi egokia gutxienez 7-10 egunetan mantentzea, germena erabat suntsitzeko eta gaixoberritzeak ebitatzeko. Inoiz ez dira antibiotikoak garaia baino lehen kendu behar, sukarra desagertu delako adibidez.
-Botika hauekin milioika heriotza saihestu dira mundu osoan Beste botika asko bezala, antibiotikoak berez ez dira arriskutsuak , medikuaren aginduei jarraituz hartzen badira, noski.
-Hain erabiliak direnez gero, hainbat topiko daude antibiotikoei buruz. Adib.:
-Pertsona batzuk antibiotikoekiko alergikoak dira. ---> Egia. Penizilinaren taldekoak eta zefalosporinak dira alergia maizenik sortarazten duten antibiotikoak. Hala ere, sintomak oso desberdinak izan daitezke. Arinak izan daitezke (urdaileko molestiak esaterako), baina baita oso serioak ere. Normalean alergia ez da antibiotikoarekin edukitako lehen kontaktuan agertzen; ondorengo infekzioren batean baizik.
-Sintomak desagertu arren, tratamendua ez da eten behar. ----> Egia. Oso garrantzitsua da medikuaren aginduak ahalik eta zorrotzen betetzea.
-”Antibiotikoak oso kaltegarriak dira urdailarentzat”---> gezurra. Ahotik emandako antibiotiko batek ez dauka zertan urdaila hondatu, gaixoak aurretik urdaileko arazorik ez badauka eta medikuaren aginduei jarraituz hartzen bada behintzat.
-”Haurdunei ez ematea hobe, fetuari kalte ez egiteko” ----> gezurra. Emakume haurdun batek infekzioren bat eduki eta behar bezala tratatzen ez bada, arriskuan dago bera, eta fetua ere bai. Ginekologoa da kasu bakoitza aztertu eta infekzioa sendatzeko tratamendurik egokiena erabakitzeko espezialista. Praktikak erakutsi duenez, gaur egun badaude infekzioa sendatu eta fetuari inolako malformazio edo akatsik ez dakarkioten antibiotikoak.
Bibliografia:
No hay comentarios:
Publicar un comentario